|
MANDARYNKA (ang. mandarin, tangerine, fr. mandarine) – drzewka mandarynkowe uprawiane są głównie we Włoszech i Brazylii. Ze skórek ich owoców na zimno tłoczony jest olejek eteryczny o bardzo słodkim, lekko cierpkim aromacie. Doskonale komponuje się z zapachami hesperydowymi, czyli cytrusowymi, przełamując ich ostrą woń akordami słodyczy. Świeże akcenty mandarynkowe spotykane są także w kompozycjach orientalnych.
SZAFRAN− najdroższa wagowo przyprawa świata. Szafran jestwykorzystywany od ponad 3000 lat jako część składowa przypraw,kosmetyków, leków i pigmentów koloryzujących. Wysuszony znany jest z cierpkiego smaku, zapachu podobnego do skoszonej trawy oraz delikatnie metalicznego połysku. Wytwarza się go ze znamion słupków rośliny przyprawowej − szafranu uprawnego. Roślina ta występowała naturalnie prawdopodobnie w Azji południowo-zachodniej, ale jej pierwsze uprawy powstały w Grecji. Obecnie znana jest tylko z upraw. Największym producentem szafranu jest Iran, któremu przypada ponad połowa jego światowej produkcji. Wysoki koszt szafranu jest spowodowany koniecznością ręcznego zbioru dużych ilości drobnych słupków kwiatowych, jedynej części rośliny o wymaganym smaku i zapachu. Dodatkowo potrzeba wielkiej liczby kwiatów, aby zebrać handlowe ilości szafranu. Aby wyprodukować około 45 dekagramów szafranu należy wykorzystać około 50 tys. kwiatów, zajmujących obszar uprawny wielkości boiska do piłki nożnej. Inne obliczenia podają liczbę około 75 tys. kwiatów do wytworzenia tej samej ilości przyprawy. Jest to spowodowane różnicami w wielkości słupków poszczególnych roślin. Dodatkowym problemem jest jednoczesne kwitnienie roślin i fakt, że mija ono bardzo szybko. Ponieważ do wyprodukowania jednego kilograma szafranu jest potrzebna tak ogromna liczba kwiatów, 40 godzin intensywnej pracy staje się walką z czasem. W Kaszmirze tysiące osób zajmujące się uprawą szafranu musi pracować na zmiany przez okres od tygodnia do dwóch, zarówno w dzień jak i w nocy.
Po oddzieleniu znamiona muszą być natychmiast wysuszone, aby zapobiec rozkładowi i pleśni, niszczących wartość produktu. Tradycyjną metodą suszenia jest rozłożenie świeżych znamion na delikatnych siatkach, które są później umiejscowione ponad małym ogniem węglowym lub drzewnym, albo w specjalnych pomieszczeniach przypominających piekarnik, w temperaturze około 30-35 °C na 10-12 godzin. Następnie wysuszona przyprawa jest zamykana w szczelnych szklanych pojemnikach. Ceny hurtowe mogą osiągnąć nawet 3000 PLN za 1 kilogram, ceny detaliczne mogą być nawet kilkukrotnie większe. W krajach zachodnich średnia cena to 6000 PLN za 1 kg. Wysokiej cenie towarzyszy bardzo niskie zapotrzebowanie: zaledwie parę gramów jednorazowo do celów medycznych i parę znamion do celów kulinarnych (w kilogramie znajduje się od 150 tys. do 250 tys. znamion).
FIOŁEK (ang. violet, fr. violette) – ekstrakcja olejku fiołkowego jest niezwykle trudna i kosztowna (pół hektara maleńkich kwiatków, rosnących w chłodnym cieniu drzew oliwnych i cytrusowych w południowej Francji, daje jedynie kilka kropli), dlatego dodaje się go jedynie do drogich eliksirów najwyższej jakości. W masowej produkcji perfum stosuje się syntetyczne zastępniki oddające woń fiołka, np. jonon.
DRZEWO SANDAŁOWE (ang. sandalwood, fr. santal) – sandałowiec to drzewo rosnące w Indiach i Australii. Z jego sproszkowanego drewna i korzeni destyluje się olejek sandałowy, który ma intensywny balsamiczny aromat. Jest także doskonałym utrwalaczem zapachów, dlatego stanowi nutę bazową wielu perfum, przede wszystkim damskich. Olejek z sandałowca, posiadający słodki, drzewny zapach, jest jednym z najcenniejszych składników perfum. Pozyskuje się go z drzew gatunku Santalum. Drewno sandałowca jest żółte, ciężkie, drobnoziarniste i długo zachowujące zapach. Cenione jest za swoje właściwości aromatyczne i lecznicze, a także stanowi surowiec rzeźbiarski i wykorzystywane jest w celach kultu religijnego. Służy jako składnik kompozycji perfumowych, a szczególnie indyjskich attarów, takich jak Hina, Gulab, Kewda i Jesmine, w których naturalne olejki eteryczne destylowane z kwiatów zatopiono w olejku z drzewa sandałowego.
TONKA Nazwa botaniczna bobu tonka: Dipteryx odorata
Synonimy: Odorata Coumarouna, tonka, angielski bób.
Rodzina: Fabaceae (Leguminosae).
Opis: Wysokie drzewo tropikalne o dużych eliptycznych liściach i fioletowych kwiatach, które dają owoce – boby. Boby są moczone w alkoholu, a następnie suszone, po czym na powierzchni pojawia się biały film krystaliczny związku chemicznego – kumaryny.
Kolor: żółty lub pomarańczowy
Kraje, w których jest uprawiany: Pochodzi z Ameryki Południowej (Wenezuela, Brazylia), uprawiany obecnie również w Nigerii iw Afryce Zachodniej. Boby tonka są przetwarzane w Stanach Zjednoczonych i Europie. Kumaryna jest związkiem toksycznym.
W niektórych krajach (np. w Holandii) jest to tradycyjny i dotychczas popularny środek owadobójczy i odpychający owady. Używany jako środek maskujący w przemyśle farmaceutycznym. Niegdyś używany w przemyśle spożywczym do aromatyzacji żywności, obecnie został zabroniony ze względu na toksyczność. Służy jako środek aromatyzujący do wyrobów tytoniowych. Ze względu na toksyczność kumaryny, zaleca się używać (np. w aromaterpii) absolutu i wyciągów bobu tonka z dużą ostrożnością! Oczywiście, naniesienie na skórę perfum nie grozi naszemu zdrowiu. Zapach bobu tonka jest ciepły, orzechowy, z nutą migdałów i wanilii. Ekstrawagancki i kuszący, dodaje do aromatu nie tylko egzotyczną bazę, ale również akordy karmelu i bursztynu. Tonka jest doskonały w połączeniu z wanilią, ambrą, paczuli, drzewem sandałowym, odrobina tonka wspaniale wzbogaci każdy aromat kwiatowy. Obecność bobu tonka w nutach bazy bardzo korzystne podkreśla słodkie cytrusowe nuty głowy aromatu. Działanie zapachu tonka na organizm jest uspokajające, spowalniające przyśpieszony rytm serca.
JAŚMIN (ang. jasmine, fr. jasmin) – delikatny biały kwiat, z którego uzyskuje się jedną z najważniejszych naturalnych substancji zapachowych. Nawet minimalna ilość tego upajająco słodkiego aromatu doda gładkości i ożywi kompozycję zapachową. Jaśmin występuje w ponad 200 odmianach w południowej Europie, Azji i Afryce. Kwiaty należy zrywać ręcznie, wczesnym rankiem, w przeciwnym razie stracą wiele ze swej wartości zapachowej. Aby uzyskać kilogram ekstraktu, trzeba zużyć 200 kilogramów delikatnych białych kwiatów.
PACZULA (ang., fr. patchouli) – olejek pozyskiwany z liści rośliny zwanej brodziec paczulka, rosnącej w Indiach, Malezji, Indonezji i Ameryce Południowej. Paczula to znakomity utrwalacz zapachu, który perfumom nadaje piżmową, egzotyczną nutę. Jest ważnym składnikiem kompozycji orientalnych. Zazwyczaj łączy się ją z wetywerią. Świeży liść brodźca paczulki ma zapach przypominający mokre drewno i rdzewiejące żelazo. Olejek, zwany paczula, ma słodki, ziołowy, korzenny i drzewno-balsamiczny aromat. |
WANILIA (ang. vanilla, fr. vanille) – olejek waniliowy pozyskuje się z owoców tropikalnej pnącej orchidei, tzw. krzewu waniliowego. Wysuszone owoce, tzw. laski wanilii, poddaje się ekstrakcji, w wyniku której otrzymuje się olejek o niezwykle trwałym i intensywnym zapachu. Nadaje głębi kompozycjom orientalnym, słodko-kwiatowym i bursztynowym.
PIŻMO (ang. musk, fr. musc) – prawdziwe piżmo to wydzielina gruczołów kołoodbytniczych piżmowca i piżmaka lub gruczołów podbrzusza sarny syberyjskiej. Ze względu na ochronę tych rzadkich gatunków w przemyśle perfumeryjnym stosuje się syntetyczne odpowiedniki piżma, zwane białym piżmem (white musk), lub ekstrakt z arcydzięgla (angelica) czy olejek ambretowy (ambrette), których kwiaty, łodygi i nasiona mają zapach do złudzenia przypominający woń piżma. W dużym stężeniu piżmo ma intensywny zapach amoniaku, jednak na potrzeby produkcji perfum rozpuszcza się je w alkoholu – dzięki temu nabierają balsamicznego, ciepłego, zwierzęcego aromatu. Piżmo doskonale utrwala kompozycje zapachowe, a jego intensywna woń w dużym stopniu kształtuje finalny aromat nut bazowych perfum.
AMBRA (ang. ambergris, fr. ambre) – woskowata, szarobrunatna substancja wydalana przez wieloryby. Znajduje się ją na plażach, przede wszystkim w Australii, Nowej Zelandii i Nowej Kaledonii. Bryły ambry rozdrabnia się i rozcieńcza, następnie zawiesinę wstrząsa się przez kilkanaście miesięcy w specjalnych maszynach. Dopiero tak przetworzona substancja może być wykorzystana do produkcji perfum. Z tego względu ambra jest drogim surowcem i wykorzystuje się ją tylko w kompozycjach zapachowych najwyższej jakości. Ma aromat przypominający ostrą woń końskiego potu zmieszaną z owocami morza. Ponadto stanowi doskonały utrwalacz zapachów. Ambra jest jednym z nielicznych naturalnych surowców przemysłu perfumeryjnego pochodzenia zwierzęcego[a]. Charakteryzuje się zapachem porównywalnym do końskiego potu oraz zapachu morza. Ze względu na swe właściwości jest używana przez najbardziej renomowanych producentów perfum. Czysta ambra nie ma zapachu, powstaje on w wyniku fotooksydacji i autooksydacji, a składnikami decydującymi o jej charakterystycznym zapachu są ambreina, ambriole, jonony i aldehyd ambrowy. Tynkturę[b] otrzymuje się przez macerację wysuszonego i rozdrobnionego surowca alkoholem etylowym. Otrzymywane są również zagęszczone roztwory alkoholowe otrzymywane z tinktury, tzw. rezynoid lub absolut ambry. Tynktura i zagęszczone ekstrakty muszą dojrzewać przez pół roku, zanim zostaną użyte w kompozycjach zapachowych. W przemyśle perfumeryjnym poza balsamicznym zapachem ambry wykorzystuje się jej właściwości doskonałego utrwalacza. Dawniej wydobywano ją, sondując lancami zawartość jelit rozpłatanego zwierzęcia (wielorybów odławianych np. w celu uzyskania tranu). Ośrodkiem pozyskiwania ambry były m.in. wybrzeża Australii, Nowej Zelandii i Nowej Kaledonii, na której plażach ambra bywa znajdowana szczególnie często. Obecnie naturalna ambra jest niedostępna ze względu na ochronę kaszalotów. Wytwarzane są jej substytuty syntetyczne lub roślinne (np. produkty otrzymywane z nasion hibiskusa). Według mitów ambra potrafi też hipnotyzować syreny. ELEMI - naturalna żywica (Manila Elemi, Resina Elemi) otrzymywana z drzewa kanarecznika, które rośnie na Filipinach oraz innych, rosnących w Ameryce Środkowej i Meksyku. Jest to miękka, nieprzezroczysta, półstała, zielonożółta, lepka substancja o zapachu terpentynowo-cytrynowym. Stosowana jest do produkcj politur, farb, lakierów (niskocelulozowych i spirytusowych), jest apreturą filcową, a dawniej w przemyśle kosmetycznym jako utrwalacz zapachu (zaprzestano stosowania, po stwierdzeniu jej właściwości alergizujących).
DRZEWO CEDROWE (ang. cedarwood, fr. cedre) – używany do produkcji perfum olejek cedrowy destylowany jest z północnoamerykańskiego czerwonego cedru lub marokańskiego jałowca. Ma kojącą, drzewną, długo utrzymującą się woń, wzmacniającą inne zapachy. Najczęściej wykorzystuje się go do produkcji perfum męskich.
LABDANUM- żywica otrzymywana z młodych gałązek z liśćmi śródziemnomor. i czarnomor. krzewów Cistus ladaniferus i Cistus creticus; zapach balsamiczno-ambrowy z nutą skórzaną; od czasów staroż. stosowane w obrzędach rel. do spalania (wytwarzanie pachnącego dymu); ze względu na właściwości antyseptyczne wykorzystywane w medycynie i kosmetyce.
OAK MOSS(MECH DĘBOWY)*Porosty – liczna grupa grzybów porastających korę drzew, kamienie i gleby (najczęściej suche), a także beton, tynk, cegły, eternit i dachówki. Zawierają wiele związków chemicznych wykorzystywanych w farmacji i perfumerii, np. śluzy, lakmus, związki zapachowe, oraz inne barwniki stosowane (przynajmniej dawniej) w farbiarstwie. Porosty dają zapach złożony: lekko drzewny, ostry i słodkawy; porosty rosnące na sosnach mają wyraźną nutę terpentyny, co jest cenne w wielu kompozycjach zapachowych. Najpopularniejszym grzybem używanym w przemyśle perfumeryjnym jest mech dębowy (inaczej mąkla tarniowa). Zbiera się go w krajach Europy Środkowo- Południowej, po czym wywozi zwykle do regionu Grasse we Francji, gdzie jest używany do produkcji zapachów. Mech dębowy jest najczęściej spotykany w perfumach typu szypr i fougere. AKORD SKÓRY wkupił się w łaski króla Jerzego III jako dostawca luksusowych, skórzanych rękawic, których zapach miał spodobać się rządzącemu na tyle, żeby poprosić producenta o stworzenie zeń pełnoprawnych perfum. Niemal wszystkie „liczące się” domy perfumeryjne miały niegdyś w swej ofercie zapachy ze skórzaną dominantą. Obecnie jednak, gdy to trendy tworzą perfumy, a nie odwrotnie, Falstartem byłoby bowiem zapytać, „jak pachnie skóra?” Pytajmy raczej…
Czym pachnie skóra?
…ponieważ to, co zwykło się uznawać za zapach skóry, odnosi się do wonnych olejków, którymi producenci skórzanej galanterii nasączali swoje materiały, by nadać im pożądanych właściwości (elastyczności, odporności na wodę) i zdławić nieprzyjemny zapach surowego produktu. Przez wzgląd na owe praktyki, tradycja karze dzielić perfumy skórzane pod kątem przynależności do trzech „szkół”: rosyjskiej (kojarzonej z charakterystycznym zapachem smoły brzozowej), hiszpańskiej (związanej ze zwyczajem nasączania giemzy olejkami ziołowymi, kwiatowymi i owocowymi) oraz arabskiej (silnie przyprawowej). Oczywiście, postmodernistyczny zwrot w kierunku eklektyzmu dotknął także sztukę tworzenia perfum i obecnie coraz trudniej jest zapachy skórzane „nazwać” i osadzić w gatunku. Wystarczy nadmienić słynne Bvlgari Black, w którym wrażenie syntetycznej skóry zostało uzyskane poprzez zestawienie lapsang souchong – bardzo aromatycznej, podwędzanej czarnej herbaty – z aromatami wanilii i ambry. Efekt uzyskany przez Annick Menardo jest tyleż surrealistyczny, co frapujący (i - jak połączenie gorzkiej czekolady z solą morską – głęboko uzależniający).
|
